Hoe kun je aan urine zien of er iets mis is?

Hoe kun je aan urine zien of er iets mis is? Dat vroeg dagblad Parool aan onze uroloog Nader Naderi.

Aan urine kun je aflezen of je gezondheidsproblemen hebt. Bij welke kleurschakering moet je zeker even naar de huisarts gaan voor een check? En wat is nou eigenlijk de optimale kleur van plas? Lees het interview.

Piskijkers

De oude Grieken tuurden al naar pies. Later kwamen de ‘piskijkers’, artsen die, zoals de naam al doet vermoeden aan de urine probeerden af te lezen wat de patiënt onder de leden had.

Voor de mensen met een sterke maag heeft uroloog Nader Naderi van Andros Clinics nog een mooie anekdote: “Vroeger roerden artsen met hun vinger door de urine en legden die daarna onder de tong om te proeven of de patiënt ziek was.” Met andere woorden: de urine gaf de geheimen prijs van wat daarbinnen loos was. Of niet natuurlijk. Dat hadden onze voorouders al vroeg in de smiezen.

Want ook duizenden jaren later bestuderen artsen de urine op kleur en geur, zegt Naderi. “Ondanks AI en allerlei andere technologische ontwikkelingen moeten we als artsen nog steeds al onze zintuigen gebruiken om informatie te vergaren: we kijken, snuffelen en ruiken.”

Roze en rood

Wat veel mensen niet weten, is dat urine bijna alle kleuren van de regenboog kan hebben (waarover zo meer), maar er zijn twee kleuren waar uroloog Marina Hovius van OLVG graag de aandacht op wil vestigen: roze en rood. Net zoals voor poep geldt voor urine ook dat het er bij iedereen net even anders uitziet. Het zijn tenslotte afvalstoffen. Maar als je roze of rode urine plast en je hebt geen bietjes gegeten, dan heb je waarschijnlijk bloed in je urine. “Dat is zeker een reden om ermee naar de huisarts te gaan,” zegt Hovius.

De oorzaak kan een blaasontsteking zijn, zeker als je ook pijn bij het plassen hebt. Een bloeding wordt ook vaak veroorzaakt door een niersteen of een ouder wordende prostaat. “Maar in een kwart van de gevallen gaat het om kanker, vaak blaaskanker en soms nierkanker.”

Donkergeel of oranje

Bloed bij de plas is een rode vlag, zegt ook Naderi. Maar hij ziet nog veel meer voorbijkomen in zijn spreekkamer. Een belangrijk urineweetje is volgens hem dat de gele kleur van de plas wordt veroorzaakt door de afvalstof urochroom. Naarmate iemand meer drinkt, wordt de concentratie van urochroom kleiner en de kleur dus lichter. Dus als je donkergele of oranje plas hebt, dan kan het betekenen dat je een wortel hebt gegeten, maar het is ook vaak een teken dat je te weinig hebt gedronken: dehydratatie.

Als iemand extreem veel gesport heeft, kan de plas ook donkerder worden. Dat kàn zijn omdat iemand te weinig heeft gedronken. “Maar het kan ook zijn dat iemand zo overmatig gesport heeft, dat het lichaam de spieren afbreekt. Daarbij voeren de nieren het eiwit myoglobinurie af, wat zich uit in een donkere plas. Ook weer een rode vlag, zegt Naderi, want dit kan nierschade geven.

Zwarte, groene, blauwe of paarse urine

Wat veel mensen niet weten, is dat er ook zwarte urine bestaat. “Dat kan wijzen op een nier- of een leverziekte. Het wordt veroorzaakt door oud bloed in de urine.”

Groene of blauwe urine is meestal het gevolg van bepaalde medicatie die mensen nemen of contrastvloeistof dat is gebruikt voor medisch onderzoek en fluoriserende urine krijg je van vitamine C-tabletten. Paarse urine kan voorkomen bij een urineweginfectie.

Welke kleur heeft gezonde urine?

En hoe ziet een gezonde urine er dan uit? “Lichtgeel – een beetje als een citroen. Als de urine te licht is, kleurloos waterig, dan drink je teveel water. Veel oudere mensen verliezen hun dorstprikkel, maar als ze achterom in de wc kijken, kunnen ze toch zien of ze genoeg drinken.”

Als de plas troebel is

Soms is de plas wat troebel of riekt de urine. Dit hoeft geen blaasontsteking te zijn, maar ‘gewoon wat bacteriën in de urine’, zegt Hovius. Ze wil graag waarschuwen dat je, als dit de enige klacht is, je daar géén antibioticakuur voor hoeft te gebruiken. Als we antibiotica te vaak inzetten, worden bacteriën resistent en lopen we het risico dat antibiotica straks niet meer zo goed werkt. Soms heeft de plas even niet de kleur die je wenst, maar dat is een kwestie van uitzingen.

Lees meer over blaasklachten

Bron: Parool