Prostaatbiopsie, 10 meestgestelde vragen

Een prostaatbiopsie is het prikken van stukjes weefsel uit de prostaat voor onderzoek op prostaatkanker. Een biopsie van de prostaat is hetzelfde als: een biopt uit de prostaat nemen, een prostaat weefselprik of ‘hapjes uit de prostaat nemen’. We hebben de 10 meestgestelde vragen over biopsie van de prostaat op een rij gezet.

De vragen zijn beantwoord door Jos Immerzeel, MRI Fusie biopsie specialist bij Andros. Hij legt uit dat er verschillende manieren van biopteren zijn in Nederland. Het grootste verschil is het verschil tussen biopteren via huid of anus én tussen gericht of willekeurig prikken.

1. Hoe gaat een standaard prostaatbiopsie?
2. Wat is een TRUS biopsie?
3. Welke complicaties, bijwerkingen en risico’s zijn er?
4. Is biopsie prostaat pijnlijk? Welke verdoving krijg ik?
5. Een biopsie onder narcose, kan dat?
6. Heb ik pijn na een prostaatbiopsie?
7. Kan ik een biopsie voorkomen? Is er een alternatief?
8. Hoe betrouwbaar is een biopsie?
9. Kunnen kankercellen zich door biopsie verspreiden?
10. Wat na een biopsie? Welke uitslag krijg ik?

Hoe gaat een standaard prostaat biopsie? Wat is een TRUS biopsie?

In de meeste ziekenhuizen wordt een prostaatbiopsie rectaal afgenomen. Dat wil zeggen dat er via de anus en de endeldarm in de prostaat wordt geprikt. Ook is de biopsie een zogenoemde “blinde biopsie”. Bij een “blinde biopsie” wordt er willekeurig geprikt in de prostaat met echo beelden. Dit heet een TRUS biopsie.

Welke prostaatbiopsie complicaties en bijwerkingen zijn er? Hoe groot is het risico?

Bij het prikken via de anus is infectie een regelmatig voorkomende en ingrijpende complicatie. Bij het prikken via de huid is dat niet het geval.

Infectie bij prikken via anus

Bij een prostaatbiopsie via de anus worden via de echosonde in de anus en endeldarm met een naald meestal 8 tot 12 stukjes prostaatweefsel afgenomen. Bij die ingreep kunnen darmbacteriën via de naald in de prostaat worden gebracht. Om die kans op een ontsteking zo klein mogelijk te maken, krijgen patiënten preventief een antibioticakuur.

Toch infectie bij grofweg bij 1 op de 15 mannen bij prikken via darm

Ondanks de preventieve antibiotica krijgt 6 tot 7% van de mannen toch een infectie. Dat is bij grofweg bij 1 op de 15 mannen. Bij een deel daarvan is ziekenhuisopname noodzakelijk. Circa 1 op de 150 mannen krijgt een sepsis, een mogelijke levensbedreigende bloedvergiftiging door de verspreiding van bacteriën in het bloed.

Antibiotica resistente bacteriën

Deze infecties zijn ondanks het gebruik van preventieve antibiotica een groeiend probleem. In 2000 kreeg circa 1% van de mannen na een biopsie infectie. Inmiddels is dat dus 6 tot 7%. De oorzaak hiervan is dat er steeds meer antibiotica resistente bacteriën in de endeldarm voorkomen door veelvuldig antibiotica gebruik, ook in de voedingsindustrie.

Geen infectie bij biopsie via huid

Bij een biopsie via de huid (transperineaal) is het risico op een infectie nihil. Er worden immers geen bacteriën met de naald vanuit de darm in de prostaat gebracht. En de huid wordt vooraf gedesinfecteerd met alcohol. De kans op infectie is zó klein dat preventieve antibiotica niet nodig is. Dit blijkt ook na meer dan 2000 biopsieën bij Andros. Zeer sporadisch is er een ontsteking opgetreden, bij minder dan 0,3%. Deze ontsteking kon effectief met antibiotica worden behandeld.

Is biopsie prostaat pijnlijk? Welke verdoving wordt gegeven?

Bij de rectale biopsie in het ziekenhuis wordt soms een lokale verdoving gegeven waarbij de endeldarm of het kapsel rondom de prostaat wordt verdoofd. Bij Andros wordt bij de biopsie zowel het prostaatkapsel als de huid lokaal verdoofd. Als na een uur deze verdoving is uitgewerkt is er eigenlijk geen napijn meer.

MRI Fusie biopsie specialist Jos Immerzeel legt uit. “We vroegen de mannen om de ervaren pijn te beoordelen. De conclusie is dat de mannen soms enkele seconden pijn of een branderig gevoel ervaren tijdens het inspuiten van de verdoving. Is biopsie prostaat pijnlijk? Mannen gaven aan dat ze daarna nauwelijks pijn hadden tijdens de fusie biopsie zelf. Soms hebben mannen eerder al ergens anders een rectale biopsie ondergaan. Zij vertellen mij dat ze de rectale biopsie meestal veel onaangenamer en pijnlijker vonden dan de fusie biopsie die ze bij Andros kregen.”

Een biopsie onder narcose, kan dat?

Het is niet gebruikelijk maar er zijn ziekenhuizen die een biopsie afnemen onder algehele narcose of met een ruggenprik. Daarvoor is een dag opname nodig en zijn de kosten ook veel hoger. Andros Clinics verricht de biopsie poliklinisch en onder lokale verdoving. Mannen kunnen dus snel weer naar huis na het prostaatonderzoek. Een narcose of ruggenprik is bij Andros dus niet nodig.

Heb ik pijn na een prostaatbiopsie?

Na een rectale biopsie, via endeldarm, kan het slijmvlies in de endeldarm geïrriteerd raken en enige tijd gevoelig zijn. Daarbij kunt u bloed bij de ontlasting hebben. Deze klachten heeft u niet via een biopsie via de huid.

Zowel na de biopsie via de huid als via de anus is het normaal dat u na de biopsie wat bloed verliest bij de urine. Ook bij het sperma kunt u de eerste tijd wat bloed of bruine verkleuring zien. Het bloedverlies kan geen kwaad en hoeft niet behandeld te worden. Ook kunt u bij beide methoden soms een ietwat beurs gevoel hebben tijdens het zitten.

Kan je een biopsie voorkomen? Is er een alternatief?

Ja, met de bij Andros gehanteerde precisiediagnostiek kan een biopsie vaak worden voorkomen. Al sinds 2015 maken we altijd eerst een MRI. De ervaring tot nu toe is dat bij meer dan 50% van de mannen een biopsie niet noodzakelijk bleek door precisiediagnostiek. Het MRI onderzoek wordt uitgevoerd met de meest moderne en geavanceerde MRI-technieken.

De MRI scans worden gemaakt door Prescan in ons prostaatkankercentrum in Baarn. Deze MRI scans worden beoordeeld door prof. dr. Jelle Barentsz en zijn team van het MR Prostate Center of Excellence van het Radboudumc in Nijmegen. Zij zorgen ook voor de kwaliteitsbewaking van de beeldvorming. Als uit de MRI blijkt dat er mogelijk prostaatkanker is, dan is verder onderzoek met biopsie nodig. Prostaatkanker kan uitsluitend worden vastgesteld door een prostaatbiopsie.

Na MRI bij helft van mannen geen biopsie meer nodig

Uit de resultaten van het Andros Centrum voor Prostaatkanker Precisiediagnostiek blijkt echter dat bij meer dan 50% van deze mannen een biopsie niet nodig is en hoeven 50% van de mannen dus geen biopsie te ondergaan. In andere ziekenhuizen werden tot eind 2019 alle mannen met een verdenking op prostaatkanker, zoals een te hoog PSA of een stijgend PSA, veelal direct onderzocht met een prostaatbiopsie. Van deze mannen bleek slechts 25-30% prostaatkanker te hebben.

Bij onze precisiediagnostiek kunnen we het MRI onderzoek combineren met een gen-markeronderzoek (Select MDX) van de urine. Deze geeft ook met hoge specificiteit aan of er mogelijk een significante tumor is. Als beide onderzoeken negatief zijn, is vervolgonderzoek (biopteren) niet meer nodig.

Hoe betrouwbaar is een biopsie?

Bij traditioneel onderzoek in het ziekenhuis wordt meestal een “blinde” biopsie uitgevoerd: met een naald worden willekeurig 8 tot 12 stukjes prostaat geprikt via de endeldarm voor weefselonderzoek. Een “blinde” biopsie geeft nog geen volledige zekerheid, met de naald kan immers naast de tumor geprikt zijn. Er kan vanuit gegaan worden dat bij deze traditionele biopsie grofweg 30% van de kankers wordt gemist.

Gericht prikken met MRI Fusie biopsie

Bij Andros voeren we geen “blinde biopsie” uit. In het Andros Centrum voor Prostaatkanker Precisiediagnostiek onderzoeken we u met een betrouwbaardere en veiligere methode: een transperineale MRI Fusie biopsie. Andros verricht daarvoor eerst een MRI. Indien deze MRI verdenking oplevert zullen we met een MRI-Echo-fusie techniek gericht in verdacht plekken prikken. MRI beelden worden bij het biopteren over de ‘live’ echobeelden van de prostaat geprojecteerd (gefuseerd).

Als er wel verdachte plekken zijn, verrichten we een gerichte biopsie door middel van een zogeheten “live-fusie”. Tijdens het biopteren gebruiken we de MRI-beelden. Deze MRI-beelden projecteren we, met geavanceerde apparatuur en software, tijdens de biopsie op de live-echobeelden van de prostaat. Zo kunnen we gericht in de verdachte plekken prikken.

Kunnen kankercellen verspreiden door een prostaatbiopsie?

Nee, de kankercellen kunnen zich niet verspreiden door een prostaatbiopsie. Het weefsel wordt met een heel dunne naald geprikt en direct in de naald opgezogen. Cellen worden hierdoor niet versleept. Een biopsie geeft dus geen verhoogde kans op eventuele uitzaaiingen van prostaatkanker.

Welke uitslag krijg ik na een biopsie?

Na een biopsie wordt het afgenomen weefsel in het laboratorium microscopisch onderzocht door de patholoog anatoom. Op basis hiervan wordt de Gleason score vastgesteld. De uitslag van de biopsie krijgt u van de uroloog. Hij bespreekt mogelijke vervolgstappen met u.

Lees verder over “bij 50% van mannen geen biopsie nodig met precisiediagnostiek”

Lees verder over transperineale MRI Fusie biopsie