Welke prostaatoperaties zijn er anno 2023? Alle mogelijkheden op een rij

‘Welke prostaatoperaties zijn er? Wat is prostaat verwijderen?  Ik hoor over prostaat laseren, TURP, prostatectomie, Urolift, RALP, Rezum, prostaat pellen, prostaat schrapen, prostaat verkleinen. Wat zijn dat? Wat is het verschil tussen een prostaatoperatie bij prostaatkanker of  een vergrote prostaat operatie?’ Deze vragen ontvingen we van onze lezers. Professor Frans Debruyne geeft antwoord.

• Direct naar prostaatkanker operatie – hele prostaat verwijderen
• Direct naar vergrote prostaat operatie – gedeelte van prostaat verwijderen

Prostaatoperatie bij prostaatkanker

Bij een prostaatkanker operatie verwijdert de uroloog de hele prostaat, inclusief de zich in de prostaat bevindende kanker. Deze chirurgische ingreep is alleen nodig als het een lokale prostaatkanker is én de kanker agressief is, dus een bedreigende maligniteitsgraad heeft. De volledige prostaat, dus inclusief het prostaatkapsel, en de achter de prostaat gelegen zaadblaasjes worden weggesneden. Deze operatie heeft als doel om te genezen van kanker.

Volledige prostaat verwijderen

Na de operatie is de prostaat en daarmee de prostaatkanker volledig verwijderd. De patiënt kan dan als kankervrij worden beschouwd. Helaas is dit niet altijd het geval. Soms is de uitbreiding van het kankergezwel onderschat bij de onderzoeken voorafgaand aan de operatie. Bij bijna 90% van de geopereerde mannen wordt het doel ‘curatie’ (genezing) bereikt.

Radicale prostatectomie: prostaat helemaal verwijderen tijdens operatie

De prostaatkanker operatie heet radicale prostatectomie. Dit is een radicale verwijdering van de volledige prostaat. Deze operatie kan:

• Via een open procedure oftewel traditionele open chirurgie, dit wordt nog zelden toegepast.
• Via laparoscopische weg, dit wordt ook wel een kijkoperatie genoemd.

Een laparoscopische operatie bij prostaatkanker gebeurt meestal met assistentie van een operatierobot. Heel soms gebruikt de uroloog nog de traditionele kijkoperatietechniek zonder robot.

RALP is een radicale prostatectomie met hulp van een robot

Bij een Robot Assisted Laparoscopic Prostatectomy (RALP) gebruikt de uroloog een robot om de prostaat te verwijderen. RALP wordt bij meer dan 90% van alle prostaatoperaties toegepast. Het resultaat en de kans op complicaties is in grote mate afhankelijk van de ervaring van de opererend uroloog. Daarom is concentratie en centralisatie van RALP operaties zo belangrijk. Bij Andros werken voor RALP operaties samen met de drie grootste en meest ervaren operatienetwerken in Nederland.

Er bestaat de mogelijkheid dat er na RALP de urine moelijker opgehouden kan worden. Incontinentie ontstaat bij minder dan 5% van de operaties. Een RALP operatie veroorzaakt erectieproblemen en erectiele disfunctie bij meer dan 50% van de geopereerde mannen. Dit moet dus vooraf duidelijk en uitvoerig met de patiënt worden besproken. Lees meer over behandeling bij prostaatkanker

Vergrote prostaat operatie

Een goedaardige prostaatvergroting, het woord zeg het al, is een niet bedreigende vergroting van de prostaat. Deze prostaatvergroting kan wel plasklachten veroorzaken. Een vergrote prostaat is inherent aan het ouder worden van de man. Bij elke ouder wordende man, vanaf de leeftijd van ongeveer 50 jaar, groeit de prostaat min of meer snel aan. Dit kan problemen geven bij het legen van de blaas. Deze plasklachten noemt men mictieklachten of LUTS, mictie is plassen en LUTS is Lower Urinary Tract Symptoms.

Plasklachten door vergrote prostaat

Plasklachten door een vergrote prostaat bestaan uit het moeilijk op gang komen van het plassen, vaak moeten plassen, een zwakkere straal, een verhoogd aandranggevoel en – meest hinderlijk – het ’s nachts moeten opstaan om te plassen. Er is niet direct een verband te vinden tussen de grootte van de prostaat aangroei en de klachten. Soms kan slechts een kleine aangroei ernstige plasklachten veroorzaken. Terwijl in andere gevallen de prostaat heel groot kan worden voordat er belastende klachten optreden.

Plasklachten bij de uroloog

Doorgaans onderzoekt en behandelt eerst de huisarts plasklachten. Bij onvoldoende resultaat of als er andere aanleidingen zijn, verwijst de huisarts deze mannen naar de uroloog. De uroloog zal eerst vaststellen of de prostaatvergroting inderdaad goedaardig is, dus prostaatkanker uitsluiten. Daarnaast onderzoekt de uroloog de relatie tussen de prostaatvergroting en de klachten.

Meestal eerst medicatie

Meestal kiest de uroloog samen met de patiënt in eerste instantie voor medicatie als de prostaatklachten belastend zijn. Er bestaan medicijnen die de prostaat ontspannen (alfablokkers) of de prostaat verkleinen (5-alfa reductase inhibitoren). Soms wordt er een combinatie van de twee voorgeschreven.

Operatie bij prostaatvergroting: gedeelte van de prostaat verwijderen

Als medicamenteuze therapie faalt of de patiënt de medicijnen niet verdraagt, bijvoorbeeld door de bijwerkingen, kan worden overgegaan tot een operatie. Bij deze prostaatoperatie verwijdert de uroloog het goedaardig vergrote gedeelte van de prostaat. Voor een uroloog is dit een standaard operatie. Jaarlijks ondergaan bijna 15.000 mannen in Nederland een operatie aan de vergrote prostaat.

Een prostaatoperatie bij een vergrote prostaat gaat bijna altijd via de plasbuis. Dat heet transurethrale prostatectomie. Transurethrale betekent door de plasbuis heen. Deze prostaatoperatie, ook prostatectomie genoemd, kan middels verschillende methoden. De mogelijkheden qua prostaatoperatie verschillen per ziekenhuis.

Minder ingrijpend dan bij prostaatkanker

Een operatie bij een vergrote prostaat is veel minder ingrijpend dan de radicale prostaatverwijdering voor prostaatkanker. Meestal verwijdert de uroloog bij een ingreep aan de vergrote prostaat alleen het goedaardig vergrote gedeelte dat rond de plasbuis ligt. Dus niet de hele prostaat zoals bij prostaatkanker.

Nog zelden open prostatectomie

Bij een open prostatectomie wordt het goedaardig vergrote deel van de prostaat via een snee in de onderbuik verwijderd. Dit wordt nu nog zelden uitgevoerd en het is alleen geïndiceerd als de goedaardige prostaatvergroting zeer volumineus is: doorgaans meer dan 150 ml. Dit is een prostaat vergelijkbaar met de grootte van een sinaasappel.

Een prostaatoperatie via de plasbuis

Er zijn diverse transurethrale ingrepen voor de prostaat. Dat zijn ingrepen waarbij de uroloog prostaatweefsel verwijdert via de plasbuis. Deze ingrepen hebben we voor u op een rij gezet:

• TURP
• Greenlight Laserbehandeling
• HoLEP Laserbehandeling
• ThuLEP Laserbehandeling
• Rezum
• Urolift
• Embolisatie
• Transperineale laser ablatie (nog in onderzoeksfase)

TURP: Trans Urethrale Resectie van de Prostaat

Bij een TURP operatie brengt de uroloog een elektrisch mesje door de plasbuis tot in het prostaatgebied. Hiermee snijdt de uroloog de goedaardige prostaatvergroting rond de plasbuis van binnenuit in kleine reepjes weg. De prostaatreepjes, chips genoemd, komen in de blaas terecht en worden aan het eind van de operatie verwijderd door de blaas te spoelen.

Nadelen TURP

Uiteraard kan deze operatie complicaties geven zoals een bloeding tijdens of na de operatie. Door de elektrische snijstroom wordt ook door de bloedvaatjes in de prostaat gesneden. Deze bloedvaten brandt de uroloog tijdens de ingreep meteen dicht, maar bij grotere bloedvaten kan dit soms moeilijker zijn. Ook kunnen er infecties optreden na deze ingreep.

Prostaatoperatie met laser

Laserbehandelingen voert de uroloog ook uit via de plasbuis. Een operatie met de laser heeft vooral het voordeel dat het zonder veel bloedverlies kan worden uitgevoerd. Dat is een verbetering ten opzicht van de TURP.

De laseroperatie bij een vergrote prostaat kan met drie technieken:

• Greenlight
• HoLEP
• ThuLEP

Green Light laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

Bij een Green Light Laser wordt het laserlicht via de plasbuis tot aan de prostaat ingebracht. De prostaatvergroting wordt verpulverd door de intensiteit van het laserlicht. Dat heet laservaporisatie van de prostaat. Een ander woord voor vaporisatie is verdamping.

Tegenwoordig wordt dit gedaan met de zgn. Green Light lasertechniek, een laserbron die specifieke verpulveringsenergie produceert. Het voordeel van de laservaporisatie is dat het zonder bloeden kan gebeuren

Nadelen Green Light

Het nadeel van Green Light is dat het verdampen zelf langzaam gaat en het bij een (te) grote prostaat moeilijker uitvoerbaar is omdat het vaporiseren te lang duurt. Daardoor bestaat het risico dat de laservaporisatie te kort wordt toegepast waardoor de goedaardige vergroting niet in zijn totaal is verwijderd.  Bij vaporisatie kan het prostaatweefsel weer terug groeien, net als bij TURP.

Een bijkomend nadeel van deze vaporisatie is dat er bij veel patiënten na de ingreep voor korte of langere termijn, meestal enkele weken, een branderig gevoel bij plassen blijft bestaan. De plasbuis kan tijdens het verwijderen van prostaatweefsel door het laserlicht ook geïrriteerd raken.

HoLEP Laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

Meer recent is laserenucleatie van de prostaat ontwikkeld in de vorm van HoLEP. Dat is Holmium Laser Enucleatie van de Prostaat. Hierbij wordt het goedaardige prostaatweefsel niet gevaporiseerd maar het prostaatweefsel in zijn totaliteit, zoals bij een open enucleatie, met laserstroom uitgesneden. De prostaat zelf wordt niet verwijderd maar als het ware ‘leeggemaakt’ door het verwijderen van de goedaardig vergrote prostaatkwabben. Het prostaatkapsel blijft intact.

Prostaat leegmaken door snijden met laser

Met HoLEP wordt het weefsel losgesneden met de Holium Laser. De prostaatkwabben komen in de blaas terecht en worden dan met een zogenoemde morcelator, die ook via de plasbuis wordt ingebracht, vermalen en weggespoeld. Het weefsel wordt definitief verwijderd en kan  niet opnieuw weer aangroeien.

ThuLEP Laserbehandeling, prostaatoperatie met laser

ThuLEP staat voor Thulium Laser Enucleatie van de Prostaat. Een ThuLEP laserbehandeling is enigszins vergelijkbaar met de HoLEP laserbehandeling. Bij beide methodes wordt de prostaat ‘leeggemaakt’. De HoLEP is een Holium Laser met gepulseerde energie. ThuLEP is een Thulium Laser met continue energie.

Prostaat leegmaken door snijden en verdampen

Bij ThuLEP wordt een deel van het weefsel verdampt én een deel van het weefsel weggesneden. Met HoLEP wordt het weefsel weggesneden met de Holium Laser, het ‘ vermaalde weefsel’ definitief verwijderd.

Prostaat laseren versus TURP

Laserenucleatie heeft het voordeel dat het vrijwel zonder bloeden kan worden uitgevoerd, in tegenstelling tot TURP of open operatie. Daardoor kan de katheter, die na de ingreep steeds noodzakelijk is om de urine afvoer na de operatie te garanderen, vrij snel worden verwijderd.

Het voordeel van een ingreep via de plasbuis is dat het veel minder invasief is dan een open ingreep. Als de transurethrale ingreep met een laser wordt uitgevoerd, zowel green light als laserenucleatie, is het praktisch zonder bloedverlies en kan de katheter daarom veel sneller worden verwijderd, doorgaans binnen 24 uur.

Complicaties bij vergrote prostaatoperaties

Alle operaties voor goedaardige prostaatvergroting kunnen uiteraard complicaties met zich mee brengen zoals hierboven al vermeld. De kans op incontinentie, zoals bij een prostaatkanker operatie, is echter klein. Ook de kans voor erectiele disfunctie is, zeker bij een laseroperatie, veel kleiner.

Bijwerking: retrograde ejaculatie

Er moet echter wel rekening mee worden gehouden dat bijna alle operaties voor goedaardige prostaatvergroting invloed hebben op de ejaculatie. Door de verwijdering van de inwendige sluitspier die aan de blaashals ligt komt bij de zaadlozing de zaadvloeistof niet meer naar buiten maar in de blaas terecht. Wat men retrograde ejaculatie oftewel ‘droog klaarkomen’ noemt. Dit is bij alle operatieve ingrepen het geval, met uitzondering van Rezum.

Rezum, behandeling van vergrote prostaat met waterdamp, nieuw in Nederland

Rezum is een ook nieuwe behandeling voor de vergrote prostaat in Nederland. In andere landen wordt de Rezum al een aantal jaren toegepast. Via de plasbuis wordt een plaatsingsinstrument met een naald ingebracht. Via deze naald wordt waterdamp in de prostaat gebracht. Het behandelde prostaatweefsel sterft af door de warmte waardoor er weer ruimte voor de plasbuis ontstaat.

In het begin nemen de klachten toe omdat de plasbuis door de ingespoten stoom opzwelt. De ruimte in de prostaat ontstaat na 2 weken en is na 3 tot 6 maanden maximaal. Rezum is een minimaal invasieve behandeling, zonder overnachting. En deze behandeling heeft niet als bijwerking ‘droog klaarkomen’ oftewel retrograde ejaculatie.

Andros Clinics is in overleg met enkele zorgverzekeraars in 2022 gestart met deze behandeling. Lees meer over Rezum stoombehandeling bij vergrote prostaat

Urolift, ‘nietjes’ bij een vergrote prostaat

Enkele jaren geleden deed de verankeringstechniek Urolift zijn intrede, vooral in de Verenigde Staten. Bij Urolift plaatst de uroloog ankers oftewel ‘nietjes’ via de plasbuis in de prostaat. De ‘nietjes’ trekken de prostaatvergroting opzij. Zo ontstaat er weer ruimte voor de plasstraal. Deze techniek passen urologen in Nederland beperkt toe. Bovendien is deze behandeling zeer prijzig en vergoedt de zorgverzekeraar Urolift meestal niet.

Embolisatie van de prostaat, resultaat op lange termijn onbekend

Embolisatie van de prostaat, een nieuwere methode, blokkeert selectief de bloedvoorziening naar de prostaat. Vooral naar het goedaardig vergrote gedeelte. Hierdoor schrompelt prostaatweefsel weg waardoor de plasbuis meer ruimte krijgt en het plassen makkelijker gaat. Deze methode wordt niet door een uroloog uitgevoerd maar door een (interventie-) radioloog. Embolisatie wordt in Nederland nauwelijks toegepast. Het is duur en niet vergoed door de zorgverzekeraar. Er zijn geen lange termijnresultaten bekend.

Studie Transperineale laser ablatie: laseren via naaldjes in huid

De trial ‘Transperineale laser ablatie’ (TPLA) startte in 2022 binnen het Amsterdam UMC.  Deze nieuwe behandeling van een goedaardige prostaatvergroting wordt enkel nog in studieverband onderzocht. Bij transperineale laser ablatie prikt de arts enkele naalden in de prostaat via de huid tussen anus en balzak. Het laserlicht ‘verbrandt’ het prostaatweefsel via deze naalden.

Deze behandeling is nog in trial fase. We zullen u later informeren over de uitkomsten van de studie en de mogelijke verdere voortzetting hiervan. Het is niet mogelijk om deel te nemen aan de huidige studie. Lees meer over deze trial

Nieuwste internationale prostaatoperatie ontwikkelingen

Welke nieuwe internationale ontwikkelingen zijn er? Aquablation therapie is een nieuwe prostaatoperatie in de VS. De uroloog gebruikt robottechnologie om computergestuurd met een waterstraal het prostaatweefsel te verwijderen. In de VS kent aquablation een zeer langzame opmars. Door de zeer hoge kosten van de ingreep wordt Aquablation niet in Europa of Nederland verwacht. Een andere nieuwe ingreep is het nitinol device (TIND) die het prostaatweefsel rondom de plasbuis ‘opzij duwt’. Deze Europese ontwikkeling is minimaal invasief. De ingreep is nog geheel experimenteel en dus nog niet beschikbaar voor patiënten.

Andere namen voor een vergrote prostaat operatie

Soms horen we mannen andere termen gebruiken voor een vergrote prostaat operatie zoals prostaat schrapen, prostaat pellen of prostaat verkleinen.

Prostaat schrapen of prostaat pellen

‘Prostaat schrapen’ of ‘prostaat pellen’ zijn termen die urologen tegenwoordig niet meer gebruiken. Vroeger gebruikten ze deze termen voor de TURP operatie bij een vergrote prostaat.

Prostaat verkleinen: een prostaat verkleinende operatie

Bij een vergrote prostaat operatie aan prostaatklachten verwijdert de uroloog uit de prostaat het weefsel van de goedaardige vergroting. In de volksmond noemt men dit weleens ‘prostaat verkleinen’. In de urologie heet dit prostatectomie of prostaat verwijderen.

Prostaatoperaties bij Andros Clinics

Andros Clinics adviseert een breed pallet van transurethrale ingrepen bij een vergrote prostaat. De manier van behandelen wordt medebepaald door de specifieke klachten van de patiënt en de specifieke eigenschappen, met name het volume van de goedaardige prostaatvergroting.

Wanneer welke prostaatoperatie?

Bij kleinere prostaten met veel klachten (minder dan circa 40 gram) is een bipolaire TURP een optie. Voor middelgrote prostaten (circa 40-60 gram) is Green Light Laserbehandeling een optie omdat de duur van de ingreep dan aanvaardbaar blijft. Voor nog grotere prostaten (circa 60 gram en meer) is de aanbeveling een HoLEP Laserbehandeling.

Echter voor de meest goedaardige prostaatvergrotingen bij wie een interventie noodzakelijk is, geven we bij Andros de voorkeur aan een HoLEP ingreep omdat deze het meest volledig is en het minst complicaties geeft. Zie ook artikel over resultaten HoLEP

Een Rezum behandeling kan worden toegepast bij prostaten tot circa 60 gram. Daarmee kan de Rezum mogelijke een alternatief voor een TURP of Green Light Laser behandeling zijn.

HoLEP laseroperaties worden uitgevoerd in een extern ziekenhuis. Dit kan in het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp en het ziekenhuis te Aalst in België. Lees verder over het maken van een afspraak voor HoLEP laserbehandeling

Andros uroloog Nader Naderi is gespecialiseerd in Rezum prostaatoperaties. Met zijn operatieteam voert hij deze ingreep uit in een extern operatiecentrum.

Meer over HoLEP

Meer over Rezum

Lees verder over vergrote prostaat

Heeft u een suggestie voor de ‘vraag van de maand’? Bijvoorbeeld over plasklachten, prostaat, erectie, testosteron, prostaatkanker of een ander urologisch onderwerp? Mail uw vraag aan de redactie via info@mannenkliniek.nl ovv vraag van de maand.